مرکز مطالعات راهبردی تسنیم، تکنگاشتی با عنوان «نقشه راه ایران قوی در جنگ ترکیبی؛ خوانشی تفصیلی بر ۱۰ سیاست راهبردی» منتشر کرده است. این سند بر آن است که مجموعهای از راهبردهای مکمل و درهمتنیده را بهعنوان نقشه راه جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با جنگ ترکیبی معرفی کند. این سیاستها همچون اجزای یک پازل باید همزمان و هماهنگ اجرا شوند تا کشور از حالت تدافعی منفعل به آرایشی فعال و پیشبرنده برسد.
به باور نویسندگان، تحقق این ۱۰ سیاست میتواند علاوه بر بیاثر کردن تهدیدات، ظرفیتهای تمدنی تازهای را فعال کرده و مسیر ایران را به سمت استقلال پایدار و اقتدار راهبردی هموار سازد. در مقابل، عدم توجه به این اصول به معنای گرفتار شدن در تله دشمن و از دست رفتن فرصتهای تاریخی خواهد بود.
ضرورت تدوین نقشه راه
ایران امروز در کانون جنگی همهجانبه قرار دارد؛ جنگی که تنها نظامی یا امنیتی نیست، بلکه عرصههای اقتصاد، فرهنگ، رسانه و حتی امنیت غذایی را دربر گرفته است. این جنگ ترکیبی به گونهای طراحی شده که با استفاده از ابزارهای گوناگون، حاکمیت و مردم را دچار فرسایش کند. در چنین شرایطی، ادامه حکمرانی با الگوهای بوروکراتیک و تمرکزگرای گذشته نهتنها کارآمد نیست، بلکه کشور را آسیبپذیرتر میسازد.
بنابراین، ضرورت دارد که جمهوری اسلامی ایران با بازمهندسی حکمرانی، مردمیسازی امنیت و اقتصاد، و بازطراحی مدل اقتصادی کشور خود را به سطحی از آمادگی برساند که بتواند تهدید را به فرصت و فشار را به سکوی پیشرفت تبدیل کند.
سیاستهای کلیدی نقشه راه
۱. بازمهندسی ساختار حکمرانی
مدل حکمرانی کلاسیک، سنگین و کند است و در برابر تهدیدات جنگ ترکیبی واکنش بهموقع نشان نمیدهد. الگوی پیشنهادی، «سخت در مرکز، منعطف در محیط» است؛ به این معنا که تصمیمگیریهای کلان در مرکز متمرکز باشد اما حوزههای میانی و محلی با انعطاف بالا عمل کنند.
۲. مردمیسازی امنیت و اقتصاد
مردم بزرگترین سرمایه راهبردی نظاماند. با ایجاد سازوکارهایی برای حضور فعال آنان در امنیت، اقتصاد و فرهنگ، میتوان هم انسجام ملی را تقویت کرد و هم ظرفیتهای تازهای برای مقابله با تهدیدات ایجاد نمود.
۳. اقتصاد مقاومتی و قطع وابستگی
هیچ کشوری بدون استقلال اقتصادی نمیتواند استقلال سیاسی خود را حفظ کند. شرط اصلی این استقلال، خودکفایی در کالاهای اساسی، مدیریت هوشمند منابع ارزی و جلوگیری از خامفروشی است.
۴. مدیریت روایتها و جنگ شناختی
پیش از هر اقدام میدانی، دشمن ذهن مردم را هدف میگیرد. راه مقابله با این تهاجم، ایجاد آگاهی عمومی، شفافسازی اهداف دشمن و اقناع جامعه نسبت به ضرورت مقاومت است.
۵. نظام جامع گسلهای ملی
برای پیشگیری از سوءاستفاده دشمن از شکافهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، باید سازوکاری جامع برای شناسایی، اولویتبندی و ترمیم این گسلها طراحی شود.
۶. مبارزه ساختاری با فساد و تبعیض
فساد اقتصادی و رانت از مهمترین عوامل ایجاد نارضایتی و فروپاشی انسجام ملی است. بدون اصلاح این حوزه، سایر سیاستها نیز کارایی لازم را نخواهند داشت.
۷. بهکارگیری منطق نامتقارن
در شرایط نابرابر باید به جای رقابت مستقیم، از منطق جنگ نامتقارن در حوزههای امنیتی، اقتصادی و رسانهای بهره گرفت؛ با اتکا به هستههای کوچک، منعطف و مردمی.
۸. تمرکز بر اقتصاد دانشبنیان
توسعه فناوریهای نوین، تکمیل زنجیره ارزش و کاهش خامفروشی، کلید جهش اقتصادی در شرایط تحریم است. شرکتهای دانشبنیان باید به محور تولید و صادرات بدل شوند.
۹. تنوعبخشی به منابع انرژی
وابستگی شدید به صادرات نفت و گاز، کشور را در برابر فشارهای خارجی آسیبپذیر میکند. استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر و هستهای یک ضرورت راهبردی است.
۱۰. تأمین امنیت غذایی پایدار
مدیریت الگوی کشت ملی، بهبود بهرهبرداری از منابع آب و تشکیل ائتلافهای منطقهای برای امنیت غذایی، ضامن ثبات بلندمدت کشور است.
جمعبندی
«نقشه راه ایران قوی در جنگ ترکیبی» مجموعهای از ۱۰ سیاست همافزا را معرفی میکند که اجرای دقیق و هماهنگ آنها میتواند جمهوری اسلامی را از وضعیت دفاعی منفعل به موقعیتی فعال و راهبردی منتقل کند. این سیاستها نهتنها برای مقابله با تهدیدات دشمن طراحی شدهاند، بلکه میتوانند بستر یک جهش تمدنی و تبدیل فشارها به فرصتهای تاریخی را فراهم آورند.
به تعبیر این سند، آینده متعلق به ملتهایی است که برای استقلال و عزت خود هزینه میدهند؛ و ملت ایران نیز با اتکا به ایمان، اراده و همراهی مردم و مسئولان، بار دیگر میتواند از آزمون جنگ ترکیبی با سرافرازی عبور کند.