پیشینه و اهداف شکلگیری اندیشکدههای حکمرانی
یکی از دغدغههای اصلی حکمرانی در ایران، فاصله میان تصمیمسازان و بدنه علمی و نخبگانی کشور است. تجربه سالهای اخیر نشان داده که بدون استفاده سازمانیافته از ظرفیتهای علمی و تخصصی، اجرای سیاستهای کلان با موانع جدی مواجه میشود. بر همین اساس، مجلس یازدهم طرحی را به تصویب رساند که بر پایه آن، اندیشکده حکمرانی در سطح استانها و کلانشهرها راهاندازی شود.
هدف اصلی این شبکه، بهرهگیری نظاممند از دانش و تجربه نخبگان برای مسئلهشناسی، ارائه مدلهای عملیاتی و پشتیبانی از فرآیندهای قانونگذاری و نظارت است. چنین ابتکاری بهطور مستقیم در راستای چهار اصل تحولی مجلس شامل «کارآمدسازی، شفافسازی، هوشمندسازی و مردمیسازی» قرار میگیرد.
چهار اصل تحولی و پیوند آن با شبکه اندیشکدهها
-
کارآمدسازی: اندیشکدههای حکمرانی با تولید راهکارهای اجرایی و مدلهای بومی، به بهبود کیفیت سیاستها کمک میکنند.
-
شفافسازی: حضور نخبگان مستقل و دانشگاهی در فرآیندها، موجب افزایش شفافیت در سیاستگذاری و نظارت میشود.
-
هوشمندسازی: استفاده از دادهها و روشهای نوین پژوهشی در اندیشکدهها، تصمیمگیریها را هوشمندانهتر میکند.
-
مردمیسازی: با استقرار این اندیشکدهها در استانها، حلقه ارتباطی میان مردم، نخبگان و حاکمیت تقویت خواهد شد.
به این ترتیب، شبکه اندیشکده حکمرانی نهتنها یک ساختار پژوهشی، بلکه ابزاری برای تحقق عملی گفتمان تحول در حکمرانی است.
جایگاه نخبگان دانشگاهی و خبرگان اجرایی
شبکه اندیشکدههای حکمرانی استانی بر پایه مشارکت نخبگان دانشگاهی، محققان و صاحبنظران اجرایی بنا شده است. این ترکیب منحصربهفرد، امکان پیوند میان «دانش نظری» و «تجربه عملی» را فراهم میکند. در واقع، هر اندیشکده استانی به مرکزی برای تبادل دانش و تجربه بدل میشود که خروجی آن، راهکارهای واقعبینانه و قابلاجرا برای مسائل پیچیده حکمرانی خواهد بود.
چنین سازوکاری میتواند از یکسو باعث ارتقای کیفیت تصمیمگیریهای ملی شود و از سوی دیگر، فرصت مشارکت نخبگان محلی را در فرآیند حکمرانی فراهم کند.
سازوکار اجرایی و مدیریت غیرمتمرکز
بر اساس دستورالعمل ابلاغی، مدیریت این شبکه بهصورت غیرمتمرکز طراحی شده است. اندیشکدههای هر استان ضمن تبعیت از چارچوب کلی مرکز پژوهشهای مجلس، آزادی عمل کافی برای پرداختن به مسائل بومی خود دارند. این رویکرد موجب میشود که همگام با سیاستهای ملی، مسائل محلی و منطقهای نیز در دستور کار قرار گیرد.
غیرمتمرکز بودن ساختار، زمینه انعطافپذیری بالاتر را فراهم میآورد و به اندیشکدهها اجازه میدهد متناسب با شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی استانها راهکارهای خاص خود را طراحی کنند.
پیامدها و دستاوردهای مورد انتظار
ایجاد شبکه اندیشکده حکمرانی در سطح کشور چند دستاورد کلیدی بههمراه خواهد داشت:
-
تقویت ظرفیت مشورتی مجلس: با دسترسی مستقیم به تحلیلهای علمی و عملیاتی، کیفیت قانونگذاری ارتقا مییابد.
-
مردمیسازی سیاستگذاری: مشارکت نخبگان محلی در فرآیند حکمرانی، حس تعلق و اعتماد عمومی را افزایش میدهد.
-
افزایش شفافیت و پاسخگویی: حضور اندیشمندان مستقل در ساختار، امکان نظارت دقیقتر بر اجرای سیاستها را فراهم میکند.
-
توانمندسازی استانها: هر استان با اندیشکده اختصاصی خود میتواند بهطور فعال در اصلاح حکمرانی منطقهای سهیم شود.
جمعبندی و چشمانداز آینده
راهاندازی شبکه اندیشکدههای حکمرانی استانی را میتوان یکی از مهمترین نوآوریهای مجلس یازدهم در عرصه سیاستگذاری دانست. این طرح در صورت اجرای صحیح، میتواند پلی میان نخبگان، مردم و حاکمیت بسازد و فرآیند تصمیمسازی را هم علمیتر و هم مردمیتر کند.
با توجه به گستره مسائل حکمرانی در ایران، انتظار میرود این شبکه در سالهای آینده به یک زیرساخت پایدار برای مشاوره سیاستی تبدیل شود؛ زیرساختی که با تکیه بر نخبگان هر استان، هم به حل مسائل ملی و هم به ارتقای کیفیت مدیریت محلی کمک خواهد کرد.
شبکه اندیشکدههای حکمرانی استانی با مشارکت نخبگان و دانشگاهیان راهاندازی شد تا بازوی مشورتی مرکز پژوهشهای مجلس در مردمیسازی و کارآمدسازی سیاستگذاری باشد.
اندیشکده، اندیشکده حکمرانی، اندیشکدههای حکمرانی استانی، مجلس، مجلس شورای اسلامی، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، مجلس یازدهم، مردمیسازی حکمرانی